MAI THI: Báo chí khoa học chống lại Tin Dỏm
Ulrike Bremm (Hiệp hội Ký giả Chuyên ngành Đức) phỏng vấn Mai Thi.
Người dịch: Tôn Thất Thông
Người dịch: Nhà khoa học trẻ, TS hóa học Mai Thi vừa đoạt giải thưởng cao quí của đài truyền hình Đức ARD (còn gọi là Đài I). Ngay sau đó có nhiều cuộc phỏng vấn trên các báo liên bang Đức, mỗi cuộc phỏng vấn đề cập một khía cạnh khác nhau. Chúng tôi chọn một bài tiêu biểu trước đây, tương đối súc tích và thể hiện được tinh thần trách nhiệm và nhân cách của nhà khoa học trẻ trong thế giới Internet có đầy rẫy tin dỏm (Fake News), và viễn kiến của Mai Thi khi từ chối đường công danh rộng mở trong nghiên cứu khoa học, để lao vào lĩnh vực truyền thông đại chúng đầy rủi ro và vô cùng gian nan trong giai đoạn khởi nghiệp. Lành thay, lựa chọn của Mai Thi đã được đền bù xứng đáng, làm vẻ vang cho bản thân, gia đình và cộng đồng gốc Việt. Những câu trả lời của Mai Thi cũng rất ích lợi cho những ai muốn sử dụng mạng để làm truyền thông.
Nguồn ảnh: Esther Schaarhüls, Deutscher Fachjournalisten-Verband
Xem bản gốc: Mit Wissenschaftsjournalismus gegen Fake News
Mai Thi là một ngôi sao YouTube và được trao giải thưởng Hanns-Joachim-Friedrichs cho công việc truyền thông đa phương tiện của mình. Trong cuộc phỏng vấn với “Ký giả chuyên ngành” (Fachjournalisten), nhà báo khoa học tự do Mai Thi Nguyen-Kim (32 tuổi) giải thích lý do tại sao cô rời phòng thí nghiệm, tại sao báo chí khoa học ngày càng trở nên quan trọng và tại sao Internet là “chiến trường” quan trọng nhất trong mắt cô.
Ulrike Bremm (U.B): Bạn tự nhận là một mọt sách khoa học. Cha, anh trai cũng giống như bạn đều là nhà hóa học. Điều đó có phải là vườn ươm phòng thí nghiệm đầu tiên hay không? Bạn đã làm những thí nghiệm hóa học nào khi còn là một cô gái?
Mai Thi (M..T): Tôi không có bộ dụng cụ hóa học nào hết. Ở nhà tôi cũng chưa xảy ra một vụ nổ, không có áo choàng trắng hay bất kỳ một lọ dung dịch nào. Nhờ cha, tôi đã tiếp cận hàng ngày với hóa học. Dù trong lúc nấu ăn, mua sắm hay chọn nước làm sạch mặt, cha tôi thường giải thích những điều liên hệ đến các hiện tượng vật lý hoặc hóa học.
U.B: Bạn đã tốt nghiệp tiến sĩ hóa học, nhưng sau đó từ bỏ nghiên cứu, với mong muốn mang kiến thức đến mọi người trên tư cách một nhà báo. Tại sao truyền thông khoa học lại quan trọng đến thế trong mắt bạn?
M.T: Tầm quan trọng của khoa học không ngừng tăng lên, ngay cả khi hiện nay, phương tiện truyền thông đang chuyển biến. Chưa bao giờ việc tiếp cận thông tin lại dễ dàng như bây giờ: Ngày nay, mọi người đều có điện thoại thông minh trong túi, họ có thể google mọi thứ bất cứ lúc nào. Nhưng điều nghịch lý là, chúng ta càng trở nên bối rối khi có quá nhiều thông tin. Vì một mặt, có nhiều thông tin hơn là cần thiết, mặt khác, nguyên tắc „Gởi – Nhận“ trong truyền thông cổ điển đã lỗi thời. Trước đây người ta nhận thông tin từ TV, radio, báo chí – đó là người gát cổng của chúng ta. Ngày nay, mỗi người đều „phát sóng“ được. Điều này nâng cao tính dân chủ, nhưng cũng tạo ra nhiều người dân túy với những quan điểm chính trị nguy hiểm, cũng như những kẻ lừa đảo muốn lợi dụng người khác bằng sân khấu hoặc diễn đàn. Đồng thời, điều này dẫn đến sự suy giảm chất lượng cũng như nhiều thông tin mâu thuẫn nhau. Bất kể chủ đề nào: Bạn chỉ cần google khá lâu là bạn sẽ nhận được nhiều phán đoán trái ngược nhau. Càng ngày càng khó hơn để tìm đúng hướng đi cho mình trong mớ hỗn độn tin tức. Và đó là lý do tại sao truyền thông khoa học ngày càng trở nên quan trọng – Bạn thấy đó: khoa học rất phức tạp và thậm chí giải thích ngắn gọn cũng không đi đến đâu.
U.B: Bạn muốn đóng vai trò gì trong hoạt cảnh đó?
M.T: Những thách thức lớn của xã hội liên kết toàn cầu của chúng ta – như chuyển đổi năng lượng, biến đổi khí hậu, trí tuệ nhân tạo trong xe tự lái, kỹ thuật di truyền – là đa ngành, tức là vượt lên trên mọi ngành. Có quá ít sự trao đổi giữa các chính trị gia, các nhà lập pháp – tức những người đưa ra các quyết định quan trọng – và chuyên gia vốn đã nghiên cứu các vấn đề khoa học phức tạp suốt hàng nhiều thập kỷ. Một mặt, nhà báo chúng tôi có vai trò của một người phiên dịch, chuyển các thuật ngữ chuyên môn thành ngôn ngữ thường nhật dễ hiểu. Tôi luôn luôn tạo đường dẫn đến các nguồn – nhưng đối với những người không chuyên thì rất khó, nếu không muốn nói là không thể hiểu những gì tác giả muốn nói, khi tác giả chủ ý chỉ trình bày cho giới chuyên môn. Mặt khác, chúng tôi là một loại trọng tài. Bởi vì trong các cuộc tranh luận đầy ý kiến trái nghịch nhau, chúng ta cũng cần một tiếng nói cụ thể khách quan: Khoa học là độc lập; nó không cần phải được bầu lại bởi người dân [như các nhà lập pháp ở trên – ND].
U.B: Vào tháng 11, bạn nhận được (cùng với đồng nghiệp Harald Lesch) Giải thưởng Hanns-Joachim-Friedrichs.
M.T: Đối với tôi, đây là một sự đánh giá cao đáng kinh ngạc về công việc của tôi – nó đặc biệt tốt đẹp, vì lần đầu tiên các nhà báo khoa học được vinh danh. Tôi nghĩ đó là một thông điệp rất mạnh mẽ: chúng ta đang sống trong một thời đại mà con người phải thừa nhận sự thật – và không có gì liên quan đến sự thật mạnh hơn là khoa học, vốn dĩ đại diện cho sự trung thực. Vì hầu hết các thông tin sai lệch đều được lan truyền trên mạng, nên điều đặc biệt cấp bách trên Internet là phải có lập trường và cung cấp sự thật để phân loại thông tin sai lệch. Là một nhà báo, bạn phải tham gia vào … chiến trường.
U.B: Theo bạn, điều gì là quan trọng trong việc truyền bá kiến thức?
M.T: Ban đầu, nó thậm chí liên quan đến việc giải thích khoa học là gì. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ngày càng rõ ràng rằng, việc thu thập sự kiện là không đủ để giải thích cách thức hoạt động của một cái gì đó. Một xu hướng rất quan trọng là phân loại và sắp xếp kiến thức vào đâu: Điều gì chính xác có ý nghĩa đối với xã hội? Chúng ta nên xử lý như thế nào?
U.B: Bạn là giảng viên tại Viện truyền thông khoa học quốc gia (NaWik). Bạn dạy gì cho các nghiên cứu sinh tiến sĩ ở đó?
NaWik được thành lập để khuyến khích và làm cho các nhà nghiên cứu có thêm năng lực để tham gia vào các diễn đàn khoa học. Theo tôi, trách nhiệm của nhà khoa học là dấn thân vào việc khai sáng cộng đồng, có lập trường và sẵn sàng can thiệp vào các cuộc tranh luận chính trị và xã hội. Chúng tôi tiếp sức cho các nhà nghiên cứu để họ học về truyền thông khoa học – đấy không chỉ là vấn đề tài năng. Có các chiến lược truyền thông, có các công cụ như blog, video hoặc science slam [tạm dịch: màn diễn thi đua khoa học], và chúng tôi có thể đào tạo để họ xuất hiện thành công trong mắt công chúng. Tôi còn cần nhiều sự hỗ trợ hơn nữa trong việc giải thích về khoa học. Và vì thế, trên hết chúng ta cần thêm nhiều nhà khoa học, bởi vì tính chính trực cũng thực sự là một tài sản, một giá trị trong thế giới hôm nay.
U.B: Bạn có lời khuyên gì cho những người trẻ tuổi muốn có chỗ đứng tốt với tư cách là nhà báo khoa học?
M.T: Luôn luôn chủ động, giữ cho đôi mắt và đôi tai rộng mở. Không có một con đường nào duy nhất mà người ta phải theo để đạt đến đích trong ngành này. Có nhiều người đi tắt [và thành công]. Cụ thể là: tích cực tìm kiếm các diễn đàn có thể cho phép bạn bắt đầu. Bởi vì làm một chiến sĩ đơn độc thì thật là khó. Thí dụ trang mạng wissenschaftskommunikation.de cống hiến khả năng xuất bản các bài viết trên blog và đưa chúng tiếp cận đến mọi người. Nếu bạn quan tâm đến science slam, nhưng chưa dám tham gia trực tiếp: cứ việc đến đó và trao đổi với mọi người. Có rất nhiều mạng xã hội thú vị. Kinh nghiệm của tôi là: Mọi người làm việc trong lĩnh vực truyền thông khoa học đều rất hứng thú, sẵn sàng hỗ trợ và luôn luôn vui vẻ khi có thêm người tham gia. Vậy thì, bạn chỉ cần đi kiếm cơ hội tiếp xúc. Những điểm gặp gỡ tốt: Đối thoại khoa học (Wissenschaft im Dialog), ở đó thường có các buổi thực nghiệm hoặc đào tạo bổ túc. Hoặc theo một khóa thực tập. Có một điều mà nhiều người thậm chí không biết: Các đại học thường có một ngân khoản nhỏ cho những nỗ lực mang việc nghiên cứu đến công chúng hoặc tổ chức xê-mi-ne để đào tạo bổ sung cho học viên. Và sau đó, bạn chỉ cần mạnh dạn nói về việc nghiên cứu của mình trên Twitter, chia sẻ hình ảnh của phòng thí nghiệm trên Instagram hoặc thậm chí tải vài video lên YouTube. Có đủ mọi diễn đàn trên mạng, chắc chắn là bạn nên sử dụng chúng.
U.B: Bạn đã bắt đầu như thế nào?
Tôi cũng bắt đầu bằng cách vừa làm vừa học. Trong thời gian làm luận án tiến sĩ, tôi đã sử dụng kênh YouTube của mình. Điều đó rất thú vị, bởi vì ban đầu tôi sống trong một sự bùng nổ học thuật và nhận được rất nhiều phản hồi có giá trị. Trong thời gian đó, tôi nhận được hàng ngàn bình luận cho mỗi video, và lúc đầu thì tôi có thì giờ để đọc hết tất cả. Các phản hồi đã cho tôi cảm nhận được về những gì mọi người mong đợi, những gì bạn nên có khi bắt đầu, những gì đặc biệt ích lợi nhiều hoặc ít.
U.B: Bạn hiểu rõ, làm thế nào để truyền đạt nội dung phức tạp theo cách phong cách dễ hiểu và thích thú. Lời khuyên của bạn là gì: Làm thế nào để khiến mọi người say mê?
M.T: Nếu tôi hào hứng về chuyện gì, điều đó sẽ lây sang mọi người –tất nhiên là khi đứng trước ống kính cũng thế. Trên mọi chương trình truyền hình, trong mọi chương sách, ở mọi video trên YouTube: Tôi luôn cố gắng tạo những điểm tựa đến chuyện hàng ngày. Không chỉ để nói vũ trụ của chúng ta tuyệt vời như thế nào, mà còn cho thấy rằng, khoa học hoàn toàn quan trọng đối với đời sống thực. Hóa học không phải là kiến thức quái đản mà những người mọt sách thông minh phải đối phó – đó là chuyện liên quan đến mọi người và bất cứ ai cũng hiểu được.
U.B: Trong cuốn sách khoa học đại chúng “Thật buồn cười, tất cả đều là hóa học!” (Kommisch, alles chemisch), bạn giải thích một cách dễ hiểu và dí dỏm, khi nào là thời điểm thích hợp cho tách cà phê đầu ngày, tại sao chất Fluor cần phải có trong kem đánh răng và những gì đang diễn ra trong từng phân tử, khi tính chất hóa học giữa hai người hòa hợp nhau. Bạn dẫn một chương trình khoa học trên truyền hình và là một ngôi sao YouTube. Những kênh truyền thông nào có hiệu quả nhất cho ký giả chuyên ngành để chuyển tải thông điệp của mình đến công chúng?
M.T: Tiếp cận được càng nhiều người thì càng tốt. YouTube, TV, sách – với mỗi phương tiện tôi tiếp cận một loại người khác nhau. Nói chung, tôi thấy tương lai khá lạc quan, đặc biệt là lĩnh vực online hoàn toàn phù hợp cho báo chí khoa học. Bạn có thể nghĩ rằng, kênh trực tuyến tất cả là nông cạn, hời hợt và mang tính giải trí nhiều hơn – nhưng điều đó không đúng. Nội dung trực tuyến đơn giản là cá nhân hóa, phân mảnh và thích hợp trong một luồng hẹp. Lợi thế lớn mà chúng tôi có trên kênh YouTube “MaiLab” so với “Quark” là: Người ta chủ động nhấp chuột để vào xem video, trong khi ở truyền hình, chúng tôi phải kéo mọi người để họ tiếp tục xem. Bạn không thể chờ đợi rằng, người ta xem một chương trình TV từ đầu đến cuối. Đó là lý do tại sao tôi có thể đưa các khái niệm khoa học chuyên sâu trên kênh trực tuyến, và chi tiết hơn nhiều so chương trình TV. Với các video của tôi trên YouTube, đôi khi dài tới 20 phút, bạn phải xem từ đầu để có thể theo dõi được nội dung.
U.B: Điều gì cần làm và điều gì không nên làm trên Internet?
M.T: Cần làm: Điều cực kỳ quan trọng là vài giây đầu tiên của mỗi bài. Điều này áp dụng cho các bài báo cũng như video hoặc podcast. Sẽ không mất nhiều thời gian để ai đó tự quyết định, là họ quan tâm đến bài của bạn hay không. Bạn phải làm rõ rất nhanh: Tại sao người ta nên xem video này ngay bây giờ? Thực tế là có hàng triệu bài khác để người ta có thể theo dõi. Từ điều này tôi có thể học được cho mọi thứ khác tôi thực hiện, cả các bài giảng cũng thế. Bạn phải thu hút sự chú ý của khán giả. Nhưng điều đó cũng không có gì phiền hà, vì khi đó cách truyền thông của bạn sẽ tốt hơn và mang tính giải trí hơn.
Đừng làm: Bạn không nên dùng quá nhiều con số để gây ảnh hưởng – với các chương trình trực tuyến, có nhiều đánh giá chi tiết hơn so với số lượng ấn bản báo chí hoặc số lượng khán giả xem chương trình truyền hình. Điều này thật quyến rũ, nhưng nó làm bạn mất tập trung và không kiên trì, khi bạn tối ưu hóa nội dung theo xu hướng của thị hiếu khán giả. Bởi vì xu hướng nhấp chuột và thuật toán của các trang mạng thường xuyên thay đổi. Có một ưu tiên rất sai lầm, khi bạn tự hỏi làm thế nào để tôi xây dựng tầm ảnh hưởng trước khi nội dung của tôi chưa hoàn hảo.
U.B: Các mạng xã hội khác đóng vai trò gì?
M.T: Phải nói thật rõ ràng: Với các mạng xã hội hời hợt như Instagram – về tranh ảnh – tất nhiên tôi chưa thể làm báo chí khoa học. Tuy nhiên, tôi hoàn toàn có thể sử dụng mạng đó một cách khôn khéo bằng cách đăng bức ảnh của mình với một ly rượu, và qua đó dẫn khán giả đến kênh YouTube, trong đó tôi báo cáo về cái gọi là sự xáo trộn về thể chất trong con người châu Á dưới tác dụng của rượu. Và trong video đó, tôi cho đường dẫn đến các tiểu luận khoa học với cùng chủ đề. Tôi muốn làm rõ vai trò của các mạng xã hội với hình ảnh của một củ hành: lớp ngoài cùng, bề mặt, thì ai cũng xem được. Tận bên trong là sự sâu sắc khoa học của chủ đề, nhưng đến đó thì không thể có nhiều người muốn quan tâm. Nếu bạn bắt đầu với tầng trong cùng, bạn sẽ chỉ nói chuyện được với những người liên quan đến khoa học. Vì vậy, bạn phải bắt đầu từ bên ngoài để truyền cảm hứng cho khán giả về báo chí khoa học và từ từ “kéo họ vào”. Mỗi lớp hành này đều có mức độ hợp lý của nó. Và khi bạn biết càng nhiều, bạn càng trở nên thích thú hơn sau này về một chủ đề nào đó.
U.B: Bạn dự báo thế nào về báo chí khoa học?
M.T: Nhìn đến Hoa Kỳ, nơi luôn đi trước một vài bước so với truyền thông chúng ta, tôi tiên đoán là ranh giới giữa phương tiện truyền thông cổ điển và các phương tiện mới sẽ ngày càng biến mất. Tôi tin chắc rằng, ít nhất là trong báo chí khoa học, người ta sẽ quan tâm nhiều hơn đến chiều sâu, đến nhiều chi tiết hơn và mức độ khai sáng tường tận hơn. Đặc biệt đối với các chủ đề khoa học, tôi thấy rất nhiều cơ hội tiềm ẩn trong các phương tiện truyền thông mới.
Bài phỏng vấn đăng trên Tạp chí chuyên ngành Fachjournalist, là cơ quan ngôn luận của Hiệp hội Ký giả Chuyên ngành Đức: https://www.fachjournalist.de/mit-wissenschaftsjournalismus-gegen-fake-news/
Tranh ở đầu bài: Esther Schaarhüls
Nguồn ảnh: Việt Nguyễn-Kim
Tiến sĩ Nguyễn-Kim Mai Thi (32 tuổi) là một nhà hóa học và nhà báo khoa học.
Trong lúc viết luận án tiến sĩ tại Đại học Harvard, Mai Thi đã tải các video đầu tiên lên YouTube để truyền bá khoa học như một “nạn dịch” ở nước này. Mục đích đó theo Mai Thi trên tất cả các kênh truyền thông: Là người kế thừa Ranga Yogeshwar, Mai Thi đang điều khiển chương trình tri thức “Quarks” trên WDR, là tác giả của cuốn sách Bestseller của nhà phát hành DER SPIEGEL “Thật buồn cười, tất cả đều là hóa học!”. Và với “funk”, chương trình trực tuyến của ARD và ZDF, Mai Thi sản xuất kênh YouTube “maiLab”, có gần 500.000 người đăng ký và đã giành được nhiều giải thưởng, bao gồm Giải thưởng Grimme Online 2018. Trong cùng năm đó, Mai Thi là tác giả YouTube đầu tiên được trao Giải thưởng Georg von Holtzbrinck cho Báo chí Khoa học; 2019 là Giải thưởng Hanns-Joachim-Friedrichs-Preis.
Tại Viện Truyền thông Khoa học Quốc gia (NaWik), Mai Thi tổ chức các xê-mi-ne về viết bài khoa học và đào tạo truyền thông, phương tiện truyền thông mạng xã hội, phương pháp thuyết trình, xê-mi-ne về video và phỏng vấn.
|
|
———————————————————————————-
Văn học nghệ thuật miền Nam trước 1975:
Gìn giữ và đánh giá đúng
Một buổi biểu diễn nhạc rock ngoài trời tại Sài Gòn hôm 29/5/1971.
Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, một số văn nghệ sĩ miền Nam tiếp tục có những nỗ lực nhằm duy trì những giá trị của nền văn học nghệ thuật miền Nam mà từng có ý kiến cho là ‘độc hại, đồi trụy’ và từng bị cấm đoán.
Nhà thơ Hoàng Hưng, từng đi tù hơn 3 năm với tội danh bị áp là “lưu truyền văn hoá phẩm phản động” chỉ vì mang theo trong người tập thơ của nhà thơ Hoàng Cầm vào năm 1982 khẳng định văn học nghệ thuật tại miền Nam trước 1975 là một bộ phận của thành tựu văn học Việt Nam. Ông nói:
“Sau năm 1975 tôi vào Sài Gòn rất sớm và tôi tìm đọc rất nhiều tác phẩm của Sài Gòn trước 1975 cũng như mua rất nhiều để đọc và nghiên cứu. Mấy năm gần đây khi làm trang Văn Việt của Văn Đoàn Độc Lập Việt Nam chúng tôi có hẳn một hồ sơ cung cấp một cách hệ thống cho bạn đọc những thành tựu của văn học miền Nam trước 1975, tức văn học thời Việt Nam Cộng Hòa từ nhiều nguồn khác nhau.
Qua đó tôi có căn cứ để nói rằng thành tựu của văn học Việt Nam Cộng Hòa rất to lớn mà cho đến nay giới nghiên cứu văn học chính thống của Việt Nam trong chế độ này vẫn chưa chịu tìm hiểu một cách thấu đáo và chưa chịu công nhận những giá trị đó. Đó là khiếm khuyết rất lớn bởi đó không chỉ là thành tựu của miền Nam hay của Việt Nam Cộng Hòa mà đến nay thì phải khẳng định đó là một bộ phận của thành tựu văn học Việt Nam nói chung.”
Nền văn học nghệ thuật nói chung cũng như nền âm nhạc nói riêng, theo thiển ý của tôi, đó là một kho tàng vô giá của dân tộc Việt Nam bởi nó đạt được tính nhân bản, tính dân tộc và tính khai phóng. – Ông Nguyễn Ngọc Già
Nhà báo Nguyễn Ngọc Già, người có nhiều bài viết về nền giáo dục Việt Nam Cộng Hòa, từng học về thanh nhạc nhận xét nền văn học nghệ thuật thời Việt Nam Cộng Hòa đặc biệt mang tính đa nguyên và tính cá nhân nên rất phong phú và sáng tạo. Ông giải thích:
“Nền văn học nghệ thuật nói chung cũng như lĩnh vực âm nhạc nói riêng, theo thiển ý của tôi, đó là một kho tàng vô giá của dân tộc Việt Nam bởi nó đạt được tính nhân bản, tính dân tộc và tính khai phóng.
Tính nhân bản có lẽ không cần phải nói nhiều. Một bài hát gây cho người ta một sự rung cảm, thiện cảm. Có những ca khúc vượt thời gian. Có những ca khúc đã 60 năm, 70 năm vẫn sống mãi trong lòng khán thính giả.
Về tính dân tộc thì các nhạc sĩ của miền Nam trước 1975 vận dụng tính dân tộc rất hay trong từng nhạc phẩm. Sử dụng tính chất dân ca của từng vùng miền để áp dụng vào tân nhạc phải nói là rất nhuần nhị và rất là đẹp.
Về tính khai phóng thì không thể chối cãi vì nó xuất phát từ chủ nghĩa cá nhân. Trong mỗi nhạc phẩm của một nhạc sĩ hay mỗi giọng ca của một ca sĩ họ đều thể hiện cá nhân họ rất rõ. Chính vì vậy có thể nói đó là một sự sáng tạo, mà nếu không có sự sáng tạo thì không thể nói về âm nhạc nói riêng cũng như văn chương, thi phú, thơ ca nói chung.”
Ông kết luận rằng, chính tính cá nhân mới tạo cho âm nhạc miền Nam trước 1975 một vườn hoa đầy hương sắc, bởi mỗi ca sĩ, mỗi nhạc sĩ là một bông hoa rất riêng, rất đặc biệt và rất hay. Và đó chính là thể hiện của tính đa nguyên.
Là một họa sĩ đồng thời là một nhà báo phụ trách mục “Văn Học Nghệ Thuật” của RFA suốt một thời gian dài, Nhà báo Mặc Lâm cho biết ông tìm hiểu rất kỹ nền văn học Việt Nam trước 1975 và điều ông tâm đắc nhất là tính sáng tạo trong từng sản phẩm. Ông nói thêm:
“Nói về văn học nghệ thuật trước 1975 ở miền Nam thì có thể gói gọn trong một câu rằng nền văn học Việt Nam non trẻ chỉ trong 20 năm nhưng rất tươi thắm và khởi sắc, căn cứ trên tinh thần văn học nghệ thuật rõ ràng chứ không vì chính trị hay vì động cơ nào khác.
Cái đẹp thể hiện qua văn chương, chữ nghĩa và sáng tạo riêng của từng người, từ người viết văn, thi sĩ, họa sĩ hay những người tạo hình.”
Nhà văn Nguyễn Thị Thanh Bình ở Hoa Kỳ thì cho rằng dấu ấn văn học miền Nam từ 1954 đến 1975 đã làm cho những nhà văn, nhà thơ ở hải ngoại có động lực để tiếp nối. Bà đưa nhận định của mình:
“Văn học miền Nam từ 1954 đến 1975, tức chỉ vỏn vẹn 20 năm, nhưng nó vô cùng quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam vì nó rất là đột phá và không có tính cách được “đặt hàng” giống như văn học thời Xã hội chủ nghĩa do đảng lãnh đạo.
Người làm nghệ thuật không sáng tác theo đơn đặt hàng, không theo lịnh của ai, không phải bẻ cong ngòi bút do có tự do ngôn luận, tự do tư tưởng. Nó tạo cơ hội cho sáng tạo bùng vỡ và đẩy đến tận cùng của cảm xúc chứ không phải viết một câu rồi nịnh một câu hay viết một câu rồi lách một câu.”
Văn học miền Nam từ 1954 đến 1975, tức chỉ 20 năm nhưng nó vô cùng quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam vì nó rất là đột phá và không có tính cách được “đặt hàng” giống như văn học thời Xã hội chủ nghĩa do đảng lãnh đạo. – Nhà văn Nguyễn Thị Thanh Bình
Vào ngày 11 tháng 2 năm 2019 Bộ trưởng Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cho biết Chính phủ chấp thuận chủ trương sửa đổi hai nghị định 79 và 15 về nghệ thuật biểu diễn, tức sẽ bỏ việc cấp phép ca khúc trước năm 1975.
Nhận xét về quyết định này, Nhạc sĩ Tuấn Khanh cho rằng đây là sự thất bại của kiểm duyệt văn hóa chứ không phải là một bước mở của chính quyền:
“Ngày hôm nay nhà nước cho phép bình đẳng tất cả mọi thứ thì thực chất cái tên gọi của nó là sự thất bại toàn phần của những chương trình kiểm duyệt văn hóa. Cho nên khi người ta bắt đầu cho phép là người ta lùi lại cái sự thất bại của mình và người ta đánh loãng đi cái vòng kiểm tỏa đã không còn giá trị nữa.
Do đó nếu hôm nay họ không vội vàng tháo dỡ những nghị định đó thì bản thân họ mãi mãi vướng trong hình ảnh một kẻ thất bại và mãi mãi không lấy lại được tư cách trong việc đã từng cấm đoán như vậy, chứ đây không phải là một bước mở của chính quyền cộng sản.”
Những ai từng ở Việt Nam sau 1975 đều biết việc kiểm duyệt văn hóa ngặt nghèo không kém gì chính trị. Chỉ cần giữ trong nhà một băng cassette, một tờ nhật báo trước năm 1975 là có thể bị lôi ra đấu tố ngay trước cửa nhà mình bởi bị quy kết tội “sử dụng, tàng trữ văn hóa phẩm đồi trụy”.
Diễm Thi, RFA
https://mail.yahoo.com/d/folders/1/messages/AAt4iuZeo8VUXc7LYQlmQML9iRo?guce_referrer=aHR0cHM6Ly9tYWlsLnlhaG9vLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAMnj2kzqoVqE6e7d_Mt7wJFcGnCFeriJ03mZHTZsvTQ-HNcA5DbfMxD-dWMOIbn5hhh1i0_mz93IDczfufSML-8USu0JnDO-7irpWFAp052yNmJzt_fcx2zYIVOoY71XAUgRjmRIyKmPfzAC3EjZxETJcUshcLGKmkedZSCgemjO
—————————-
Lưỡi bò Thành Long và lưỡi gỗ “Ngại giao”
————————————————————————————————-
GIỚI TRẺ HONG KONG & VIỆT NAM
KHÁC NHAU NHƯ THẾ NÀO?
– Giới trẻ HK dùng Internet để học tập. Giới trẻ VN dùng Internet để lên FACEBOOK khoe mẽ, xem phim SEX, chơi GAME.
– Giới trẻ HK đổ ra đường biểu tình. Giới trẻ VN đổ ra đường đón sao Hàn, mừng Bóng Đá.
– Giới trẻ HK ăn nói lịch sự, hiểu biết chính trị. Giới trẻ VN không quan tâm tới chính trị, luôn mồm chửi bậy Đ.M, X.L .VCL .v.v.
– Giới trẻ HK bị cảnh sát phun vòi rồng. Giới trẻ VN cũng xung phong xông lên dẵm đạp lên nhau cướp lộc THÁNG 7 CÔ HỒN.
– Giới trẻ HK ngồi tọa kháng phản đối Trung Quốc. Giới trẻ VN cũng “ toạ kháng “cả đêm ngoài trời để đợi mua điện thoại IPHONE, giày NIKE & ADIDAS.
– Giới trẻ HK khóc vì tự do, dân chủ. Giới trẻ Vn tụ tập cả nghìn người đón, khóc lóc vì CA SĨ, SAO HÀN.
– Giới trẻ HK thảo luận về nhân quyền. Giới trẻ VN cãi nhau về sự khác biệt giữa điện thoại IPHONE & SAMSUNG, BÓNG ĐÁ.
– Giới trẻ HK hăng say biểu tình, thậm chí có người đổ máu. Giới trẻ VN đang tà tà ngồi gục mặt xuống ĂN NHẬU, TRÀ ĐÁ.
– Giới trẻ HK đang chung tay xây dựng đất nước họ. Giới trẻ VN là con Đảng Viên lại tìm cách dùng tiền tham ô để du học định cư nước ngoài MỸ, ÚC, CA …
– Giới trẻ HK ra nước ngoài tìm giải pháp tự do cho HK. Giới trẻ nghèo VN lại đi cắm sổ đỏ, thế chấp nhà cửa ruộng vườn để dc đi XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG nô lệ xứ HÀN, ĐÀI, CAM …
TẤT CẢ ĐỀU NHỜ ƠN ĐẢNG
——————————–
Ô sin nâng cấp
(Người đăng bài đổi tựa)
Đã một tuần ăn chực nằm chờ trong bệnh viện, nhưng tôi vẫn không thể nào thích nghi được với không khí ở đây. Từ khoa điều trị của mẹ muốn xuống căn tin phải đi qua lối vào nhà xác. Mỗi lần hai mẹ con dìu nhau đi, tôi cứ phải cố dấn bước cho nhanh và mắt nhìn thẳng tắp. Để bảo vệ chút mạnh mẽ còn lại mà không đổ gục. Nhà tôi, mẹ góa con côi, nếu tôi cũng quỵ, sẽ chẳng còn ai làm chỗ dựa cho mẹ.
Hết một tuần, tất cả kết quả xét nghiệm đều đi đến chung một kết luận: Khối u của mẹ lành tính nhưng bắt buộc phải phẫu thuật.
Nỗi vui mừng chưa kịp nhen nhóm thì số tiền dự tính phải chi trả đã tàn bạo bóp nghẹt trái tim tôi lần nữa.
Tôi có bán răng, bán tóc, bán máu, bán cả nhà cũng không thể đủ một nửa con số trăm triệu đồng. Huy động tất cả người thân, bạn bè quen biết được vỏn vẹn hai chục triệu. Cây vàng mẹ định để dành làm của hồi môn cho tôi phải bán đúng lúc giá chạm đáy cũng chỉ gom thêm được bốn chục triệu nữa. Con số sáu mươi triệu đồng còn lại cứ như cái thòng lọng treo lơ lửng trên đầu tôi.
Không có nó, mẹ không thể phẫu thuật được. Thời gian càng kéo dài, xác suất an toàn sẽ càng giảm. Chưa bao giờ tôi lâm vào tình trạng quẫn trí như lúc này.
Sao các đại gia không vào hành lang bệnh viện mà tìm tình một đêm? Năm trăm đô, hai trăm đô cũng được. Tôi cao 1m68, ba vòng đủ chuẩn, mặt xinh, da trắng. Tôi sẽ bán tôi ngay để đủ tiền phẫu thuật cho mẹ.
Mỗi buổi sáng, bác sĩ điều trị cho mẹ đi qua thăm khám đều hỏi han về tình hình chuẩn bị của chúng tôi.. Tôi chưa bao giờ khóc trước mặt bác sĩ, nhưng sắc mặt tôi trông còn thảm hơn cả khóc, nên bao giờ anh cũng ái ngại quay đi.
Phòng bệnh của mẹ có mười hai người, chen chúc trong sáu cái giường cá nhân. Buổi sáng hôm thứ sáu, bác sĩ điều trị của mẹ đi vào, mang theo mười hai cái phong bì, bảo là của các nhà hảo tâm gửi tặng. Mười một cái đều chỉ có một triệu đồng, riêng cái của mẹ tôi là năm triệu đồng, kèm theo tín hiệu “bí mật”. Có nhiều tiếng khóc cùng lúc sụt sùi. Bác sĩ thấy ngại sao đó mà đi ra ngay, còn bảo tôi cuối giờ lên khoa gặp.
Ai đã từng vào chăm bệnh nhân trong viện mới cảm nhận được hết cái thấp thỏm trong câu hẹn gặp với bác sĩ.. Thường là vì tình trạng bệnh tiến triển không tốt bác sĩ điều trị mới phải gặp riêng người nhà. Cũng có khi vì phí điều trị tự nhiên lại đội lên quá cao. Với người giàu mà nói, đây không phải là khó khăn gì ghê gớm. Nhưng với dân nghèo như chúng tôi, mức độ sát thương của nó như các cư dân mạng hay nói, đúng là “vô đối”.
Cho nên, suốt cả ngày hôm ấy tôi hết đi ra lại đi vào, giơ tay xem đồng hồ liên tục, đến mức chính mẹ cũng bị lây cảm giác căng thẳng. Khi kim giờ chỉ đúng số năm, tôi lao như tên bắn qua hành lang bệnh viện. Ngồi trong phòng của anh rồi, hơi thở vẫn chưa điều hòa nổi, lòng bàn tay tôi túa mồ hôi lạnh toát.
Không có tiên liệu xấu nào cả. Anh chỉ cho tôi thêm một con đường sống.
Tôi phải cấp tốc mua bảo hiểm cho mẹ, trước thời gian phẫu thuật. Anh thậm chí còn giới thiệu người có thể giúp tôi đẩy nhanh và hợp thức hóa các thủ tục. Tôi trào nước mắt cám ơn. Anh lại lúng túng: Cũng không giúp được gì nhiều đâu, vì ca mổ của mẹ em là tự nguyện, nên bảo hiểm chỉ trả giúp một phần viện phí. Giảm được khoảng 20% tổng chi phí là cùng!
Tôi lẩm nhẩm trong óc, 20% của 120 triệu nghĩa là hơn hai chục triệu. Nghĩa là nỗi lo của tôi giảm xuống chỉ còn hơn ba chục triệu nữa thôi. Một triệu đồng lúc này cũng quý, nói gì đến hơn hai chục triệu.
Nhưng một tuần sau đó tôi vẫn không biết làm cách nào để xoay ra hơn ba chục triệu đồng. Túng quá hóa liều. Tôi một lần nữa gõ cửa phòng bác sĩ điều trị chính. Trong tay là một hợp đồng đã soạn sẵn, ký sẵn. Tôi mạo muội đề nghị anh bảo lãnh cho ca mổ của mẹ tôi. Tôi biết điều này là bất khả thi. Trong bệnh viện lúc nào cũng có người nghèo. Mạng ai cũng quý. Ai cũng muốn nhờ bác sĩ bảo lãnh. Mà bác sĩ thì không là thánh. Nhưng tôi có một niềm tin mơ hồ: Hình như anh để ý đến tôi. Có để ý mới đưa phong bị dày hơn những người khác. Có để ý mới nói giúp việc làm bảo hiểm, không bác sĩ nào rỗi hơi lại đi mách bệnh nhân cách lách luật rắc rối và có phần trái quy tắc như vậy?
Trong hợp đồng thảo sẵn, tôi đề nghị làm giúp việc không công cho gia đình bác sĩ trong 3 năm, bảy ngày trên tuần, ba giờ mỗi ngày. Không ngờ, anh nhìn tờ giấy rồi cười, đẩy lại phía tôi không nói gì. Cuống quá, tôi nói thẳng tưng mà không hề đỏ mặt: Hay là anh mua em đi, toàn quyền sử dụng trong một năm. Em cam tâm tình nguyện! Lần này, anh đơ ra một lúc, mặt đỏ bừng.
Tôi gần như tuyệt vọng, thiếu chút nữa thì nằm lăn ra phòng anh ăn vạ. Một lúc sau anh bảo tôi chuẩn bị, thứ ba sẽ mổ cho mẹ. Tôi gần như bay ra khỏi phòng anh, bất chấp nỗi ê chề bán thân vô tiền khoáng hậu kia. Trước mắt tôi chỉ còn viễn cảnh mẹ sẽ được phẫu thật, sẽ khỏi bệnh, khỏe mạnh trở lại. Tôi làm gì còn người thân nào khác trên đời này!
Ca phẫu thuật của mẹ rất thành công. Lúc này tâm trí tôi mới trở lại trạng thái bình thường. Nghĩ đến cái hợp đồng vẫn bỏ lại trong phòng anh, không khỏi ngượng ngùng. Nhưng mãi vẫn không thấy khổ chủ đòi nợ. Gần ngày mẹ ra viện, tôi lần nữa vác mặt mo đi đề nghị người ta “nghiệm thu” mình.
***Bác sĩ tự sự :
Tôi ngoài ba mươi tuổi. Bác sĩ của một bệnh viện lớn. Độc thân nhưng hình như không có duyên lắm với phụ nữ. Lần đầu nhìn thấy em đã rung rinh. Em rất đẹp, lại hiếu thuận. Chăm chút mẹ từng li từng tí. Làm việc trong bệnh viện lâu rồi, tôi đã chứng kiến không ít cảnh các ông bố bà mẹ cô đơn vò võ điều trị nội trú, toàn bộ việc chăm sóc phó mặc cả cho điều dưỡng viên, con cái một tuần tới điểm danh một lần đã là nhiều. Thế nên, hình ảnh của em ngày ngày chăm chút mẹ tận tâm tận lực lại khiến tôi để tâm. Mẹ em phải phẫu thuật, lần lữa mãi mà không thu xếp đủ tiền, tôi cũng có chút động lòng.
Mẹ tôi năm nay ngoài bảy mươi tuổi. Bố tôi mất đã năm năm, sở thích còn lại duy nhất của bà là chăm tôi và làm từ thiện. Lương hưu của bà không đáng là bao, ngày ngày bà may áo, đan len, rồi cứ gom lại từng tí một, thành một chục là hớn hở mang cho trẻ con nghèo. Trước đây, mẹ cũng hay mang vào viện tôi nhưng từ khi tôi bảo: Bệnh nhân thường họ không thiếu mấy thứ mẹ cho, cái họ thiếu nhất là tiền, thế là mẹ chuyển mục tiêu sang mấy xã ngoại thành và các xã vùng núi theo chường trình của Hội Chữ thập đỏ.
Gần đây, mẹ vận động được cả các cô chú và bạn bè ở nước ngoài gửi tiền về làm từ thiện, thỉnh thoảng được một cục, mẹ lại tất tả đem cho. Tháng trước, mẹ đi đường bị xe tông gãy chân, thế là phải nằm một chỗ, không đi lại được. Cục tiền của mẹ, tôi phải làm nhiệm vụ mang vào viện phân phát. Thực lòng, tôi không quen làm việc này nhưng trước sức ép của mẹ, đành chia ra các phần bằng nhau, đem chia cho phòng điều trị của mình, năm phút là xong. Riêng phong bì của mẹ em, tôi cố tình nhét thêm bốn triệu đồng. Cũng như muối bỏ bể mà thôi!
Tôi chưa bao giờ tưởng tượng được em lại đề nghị “bán mình” cho tôi với cái giá như vậy. Nhất thời không biết phản ứng thế nào nên cứ ngồi ngậm hột thị. Nhìn gương mặt tuyệt vọng của em, tôi biết mình chẳng còn lựa chọn nào khác. Thế là rút tiền túi ra giúp bệnh nhân. Cũng chẳng phải vì lòng tốt như mẹ tôi, mà là vào cái thế không thể rút chân ra được nữa.
Ngày mẹ em ra viện, em lần nữa nhắc lại chuyện phải “thanh toán” hợp đồng. Tôi lại lần nữa bị ép phải nói rằng: “Cứ coi như nợ anh, khi nào có tiền thì trả!”. Không ngờ em “chốt hạ” ngay: Thế này vậy, nếu anh đã chê em thì làm theo phương án thứ nhất đi! Em biết mẹ anh đang ốm, cũng cần người giúp đỡ. Từ tuần sau, sau giờ làm em sẽ đến nhà anh giúp việc nhà. Em biết địa chỉ rồi, anh đừng ngại!
Em làm Ôsin cho nhà tôi được đúng sáu tháng thì mẹ tôi một hai đòi nâng cấp em làm con dâu.
Đến nước này tôi mà còn vờ vịt lập topic “có nên siết nợ bằng cách cưới con nợ hay không?” thì thật nhảm!!!
